International Coffee Day: आंतरराष्ट्रीय कॉफी दिवस – 1 ऑक्टोबर

International Coffee Day: आंतरराष्ट्रीय कॉफी दिवस (International Coffee Day) दरवर्षी 1 ऑक्टोबरला साजरा केला जातो. हा दिवस कॉफी क्षेत्रातील विविधता, गुणवत्ता आणि उत्कटतेचा उत्सव आहे. कॉफीला ‘सर्वात आवडते पेय’ म्हणून प्रोत्साहन देण्यासाठी, दरवर्षी 1 ऑक्टोबर रोजी आंतरराष्ट्रीय कॉफी संघटना (ICO), विविध कॉफी संघटना आणि जगभरातील कॉफी प्रेमी यांच्याद्वारे आंतरराष्ट्रीय कॉफी दिवस साजरा केला जातो.

आजकालच्या धावपळीच्या जीवनात कॉफी हे कुठल्याही मूडमध्ये प्यायले जाणारे पेय आहे. जागतिक स्तरावर दररोज 2.25 अब्ज कप कॉफी प्यायली जाते. कॉफीचे मर्यादित प्रमाणात सेवन केल्यास त्याचे अनेक आरोग्य फायदे आहेत. तथापि, अतिरिक्त कॉफीचे विविध दुष्परिणाम होऊ शकतात.

International Coffee Day: आंतरराष्ट्रीय कॉफी दिवसाचा इतिहास

अनेक ग्रंथांनुसार, या दिवसाची नेमकी उत्पत्ती अज्ञात आहे. तथापि, भूतकाळात अशा अनेक घटना घडल्या ज्यांचा या दिवसाशी संबंध असू शकतो. 1983 मध्ये, ऑल जपान कॉफी असोसिएशनने कॉफीशी संबंधित कार्यक्रमाचा प्रचार केला. युनायटेड स्टेट्समध्ये, ‘राष्ट्रीय कॉफी दिवस’ या शब्दाचा सार्वजनिकपणे 2005 साली उल्लेख करण्यात आला.

वर्ष 2014 मध्ये, आंतरराष्ट्रीय कॉफी संघटनेने मिलानमध्ये पहिला अधिकृत आंतरराष्ट्रीय कॉफी दिवस सुरू करण्याचा निष्कर्ष काढला. पहिला आंतरराष्ट्रीय कॉफी दिवस 1 ऑक्टोबर 2015 रोजी साजरा करण्यात आला. त्या आधी 3 ऑक्टोबर 2009 रोजी, ‘आंतरराष्ट्रीय कॉफी दिवस’ या शब्दाचा सार्वजनिकपणे उल्लेख दक्षिणी अन्न आणि पेय संग्रहालयाने हा दिवस साजरा करण्यासाठी आणि पहिल्या न्यू ऑर्लीन्स कॉफी महोत्सवाची घोषणा करण्यासाठी केला होता.

आंतरराष्ट्रीय कॉफी दिनाचे महत्त्व

कॉफी उत्पादक, वितरक, शेतकरी, रोस्टर, बरिस्ता आणि कॉफी शॉप मालक अशा कॉफी उद्योगाशी संबंधित प्रत्येक व्यक्तीच्या मेहेनतीचे कौतुक करण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय कॉफी दिन साजरा केला जातो. तसेच जगभरातल्या कॉफी प्रेमींसाठीही आजचा दिवस एखाद्या सनापेक्षा कमी नाही. कॉफी प्रेमींना त्यांच्या आवडत्या पेयांची लज्जत घेता यावी यासाठी या दिवशी अनेक ब्रँड्स कॉफीवर सवलत देतात.

हे ही वाचा: भ्रष्टाचार विरोधी दिवस 31 ऑक्टोबर

कॉफी बीन्सचे प्रकार

कॉफी बीन्सचे प्रामुख्याने 4 प्रकार आहेत. हे आहेत:

• अरेबिका
• रोबस्टा
• लिबेरिका
• एक्सेलसा

१- अरेबिका: बाजारात उपलब्ध असलेल्या कॉफी बीन्सचा हा सर्वात सामान्य प्रकार आहे. त्याची चव गोड आहे आणि ती कमी आम्लयुक्त आहे. ब्राझील हा अरेबिका बीन्सचा जगातील सर्वात मोठा निर्यातदार देश आहे.

2- रोबस्टा: यादीतील दुसरे म्हणजे रोबस्टा बीन्स. ते अत्यंत उच्च पातळीच्या कॅफिन असलेल्या मजबूत आणि कठोर चवसाठी ओळखले जातात. रोबस्टा कॉफी बीन्स युरोप, मध्य पूर्व आणि आफ्रिकेत लोकप्रिय आहेत.

3- लिबेरिका: तुम्हाला बाजारात क्वचितच लिबेरिका (liberica) कॉफी बीन्स सापडतील. या कॉफी बीन्सला ‘वुडी’ चव असते. जेव्हा ‘कॉफी रस्ट’ नावाच्या वनस्पती रोगाने जगभरातील अरेबिकाची झाडे नष्ट केली तेव्हा या कॉफी बीन्स लोकप्रिय झाल्या. फिलीपिन्सने प्रथम त्याची लावणी केली. तथापि, जेव्हा त्यांनी स्वतःला एक स्वतंत्र राष्ट्र म्हणून घोषित केले, तेव्हा अमेरिकेने त्यावर निर्बंध लादले आणि लिबेरिका कॉफी बीन्स बाजारातून जवळजवळ नाहीसे झाले.

4- एक्सेलसा: एक्सेलसा ही कॉफी बीन्सच्या प्रमुख प्रकारांमध्ये नवीनतम जोड आहे. हे मुख्यतः आग्नेय आशियामध्ये पिकवले जाते आणि त्याची चव जास्त असते. त्यात हलक्या आणि गडद भाजलेल्या कॉफीचे गुणधर्म आहेत.

कॉफीचे हे ही फायदे आहेत

1- स्ट्रोकचा धोका कमी करते: अनेक अभ्यासांनुसार, जर कॉफी हेल्दी प्रमाणात सेवन केले तर स्ट्रोक आणि हृदयाच्या इतर समस्यांची शक्यता कमी होते.

2- पार्किन्सन रोगाचा धोका कमी करते: वेगवेगळ्या अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की कॅफिनमुळे पार्किन्सन रोगाचा धोका 30% कमी होतो.

3- कॉफी तुम्हाला ऊर्जावान बनवते: एक कप कॉफी तुमचे चयापचय वाढवते, तुमचे मन आणि शरीर उत्साही बनवते.

4- कॉफी तुम्हाला लक्ष केंद्रित करण्यास मदत करते: कॉफी मेंदूला अधिक डोपामाइन तयार करण्यास मदत करते, ज्यामुळे एकाग्रता पातळी वाढते.

भारतातील कॉफीचा बाजार

पारंपारिकपणे चहा-प्रेमी असणाऱ्या आपल्या भारत देशात 2020 मध्ये कॉफीचा एकूण बाजार USD 1.6 अब्ज इतका होता. उद्योगाच्या अंदाजानुसार, 2027 पर्यंत, हा आकडा USD 4.05 अब्ज पर्यंत वाढण्याचा अंदाज आहे. ही संख्या स्पष्टपणे एक मजबूत कॉफी उद्योग दर्शवते जी तयार होत आहे. ही आकडेवारी येणाऱ्या बदलांची एक नांदी आहे. भारतातील वाढती कॉफी पिणारी लोकसंख्या आणि बदलत्या वापराच्या ट्रेंडची पूर्तता करण्यासाठी, ब्रँड सक्रियपणे नवीन उत्पादने सादर करत आहेत, D2C कॉफी साखळी वेगाने त्यांचा ब्रँड विस्तारत आहेत. इन्स्टंट कॉफीपासून सुरु झालेला ग्राहकांचा हा प्रवास आता ब्रूड, ग्राउंड, रोस्टेड, फ्लेवर्ड आणि रेडी टू ड्रिंक कॉफीकडेही वळला आहे आणि या ठळक बदलामुळे भारतात एक विशिष्ट कॉफी संस्कृती तयार होत आहे.