Bharat Mandapam : भव्यदिव्य ‘भारत मंडपम’बद्दल जाणून घेण्यासारख्या गोष्टी

Bharat Mandapam | भारत मंडपम : राष्ट्रीय राजधानीत या शनिवार व रविवारसाठी नियोजित होणारी G20 शिखर परिषद, अमेरिकेचे अध्यक्ष जो बिडेन आणि यूकेचे पंतप्रधान ऋषी सुनक यांच्यासह शीर्ष जागतिक नेत्यांचा समावेश असलेला एक अत्यंत अपेक्षित कार्यक्रम आहे. नवी दिल्लीच्या प्रगती मैदानातील आंतरराष्ट्रीय प्रदर्शन-कम-कन्व्हेन्शन सेंटर (IECC) कॉम्प्लेक्स म्हणजेच भारत मंडपम येथे G20 शिखर परिषद आयोजित केली आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी यावर्षी २६ जुलै २०२३ रोजी या संकुलाचे उद्घाटन केले होते. यात कन्व्हेन्शन सेंटर, एक्झिबिशन हॉल आणि अॅम्फीथिएटर यासह अत्याधुनिक सुविधा आहेत.

G20 शिखर परिषदेदरम्यान, भारत मंडपम, ज्याला “कल्चरल कॉरिडॉर” म्हणून संबोधले जाते, भारतासह 29 देशांमधील वैविध्यपूर्ण परंपरा आणि G20 मधील विशेष निमंत्रितांचे प्रदर्शन केले आहे. या डिस्प्लेमध्ये भौतिक आणि आभासी प्रदर्शनांचा समावेश असेल, ज्यामुळे अभ्यागतांसाठी एक तल्लीन अनुभव निर्माण होईल.

भारताची विविधता जगासमोर प्रदर्शित

भारत मंडपम बद्दल माहिती देताना वास्तुविशारद संजय सिंह यांनी सांगितले की, ‘भारत मंडपमची रचना ‘विंडो टू दिल्ली’ म्हणून करण्यात आली आहे. या भव्य वास्तूच्या माध्यमातून भारताची विविधता जगासमोर प्रदर्शित केली आहे. या कन्व्हेन्शन सेंटरची निर्मिती मूळ भारतीय संस्कृती आणि विविधतेच्या पायावर आधारलेली असावी, पण त्यात आधुनिकता झळकावी, असा एका ओळीचा संदेश मला पंतप्रधान नरेंद्र मोदींकडून मिळाला होता. त्यातून पुढे भारत मंडपम साकारला गेला”.

हे ही वाचा : G20 पाहुण्यांसाठी भारत मंडपममध्ये कल्चर कॉरिडॉर

नटराजाची जगातलं सर्वात उंच कांस्य मूर्ती

भारत मंडपम येथे अष्टधातूपासून बनवलेली आणि सुमारे १८ टन वजनाची नटराजाची २७ फूट उंचीची कांस्य मूर्ती बसवण्यात आली. वंदे महाराष्ट्र (Vande Maharashtra) ला मिळालेल्या माहिती नुसार, तामिळनाडूतील स्वामी मलाई येथील प्रख्यात शिल्पकार राधाकृष्णन स्थपटी आणि त्यांच्या टीमने हे शिल्प विक्रमी सात महिन्यांत पूर्ण केले. पीएम मोदींनी X (पूर्वीचे ट्विटर) वर स्थापनेची छायाचित्रे शेअर करताना असे म्हटले आहे की, “भारत मंडपम येथील भव्य नटराज पुतळा आपल्या समृद्ध इतिहास आणि संस्कृतीचे जीवन पैलू घेऊन येतो. G20 शिखर परिषदेसाठी जग एकत्र येत असताना, ते भारताच्या जुन्या कलात्मकतेचा आणि परंपरांचा पुरावा म्हणून उभे राहील.

अंदाजे 123 एकर परिसर व्यापून, भारत मंडपम हे भारतातील सर्वात मोठे MICE (Meetings, Incentives, Conferences, and Exhibitions म्हणजेच बैठक, प्रोत्साहन, परिषद आणि प्रदर्शने) स्थान म्हणून विकसित केले गेले आहे. कार्यक्रमांसाठी उपलब्ध असलेले हे कॉम्प्लेक्स जागतिक स्तराचे प्रदर्शन आणि संमेलन संकुल म्हणून ओळखले जात आहे.

भरत मंडपम

• सुमारे ₹ 2,700 कोटींच्या गुंतवणुकीसह राष्ट्रीय प्रयत्न म्हणून तयार केलेले, भारत मंडपम हे “प्रीमियर जागतिक व्यापार स्थळ म्हणून भारताचे शोकेस आणि प्रवर्तक” म्हणून काम करते,” सरकारी निवेदनात म्हटले आहे.
• ही वास्तुशिल्प कलाकृती भव्य आंतरराष्ट्रीय प्रदर्शने, व्यापार मेळावे, अधिवेशने, परिषदा आणि विविध प्रतिष्ठित संमेलने आयोजित करण्यासाठी डिझाइन केलेली आहे.
• भारत मंडपम असंख्य बैठक कक्ष, विश्रामगृह, सभागृह, अॅम्फीथिएटर आणि पूर्ण सुसज्ज बिझनेस सेंटर यासह अनेक सुविधा प्रदान करते, ज्यामुळे ते कार्यक्रमांच्या विस्तृत स्पेक्ट्रमला सामावून घेते.
• त्याचा प्रभावी बहुउद्देशीय हॉल आणि एकत्रितपणे पूर्ण हॉल ऑस्ट्रेलियातील प्रख्यात सिडनी ऑपेरा हाऊसच्या आसन क्षमतेपेक्षा जास्त मोठा आहे ज्यात सात हजार उपस्थितांना सामावून घेता येईल.
• भव्य अॅम्फीथिएटरमध्ये 3,000 लोकांसाठी बसण्याची सोय आहे, ज्यामुळे त्याची अष्टपैलुत्व आणि भव्यता वाढली आहे.

‘भारत मंडपम’ म्हणजे काय?

सरकारी निवेदनानुसार, भारत मंडपम हे “भगवान बसवेश्वरांच्या अनुभव मंडपमच्या संकल्पनेतून” प्रेरणा घेते, जे मूळत: सार्वजनिक समारंभांचे व्यासपीठ आहे. हे विस्तारित संकुल लोकांसाठी खुले असेल आणि आधुनिक आणि विकसित समाजात प्रगती करण्याच्या राष्ट्राच्या आकांक्षेला समर्थन देण्यासाठी सर्वसमावेशक सुविधा प्रदान करेल.

भारत मंडपमची इमारत

भारत मंडपमची इमारत ३ मजल्याची आहे. पहिल्या मजल्यावर 18 खोल्या आहेत, ज्या सामान्यतः कॉन्फरन्ससाठी वापरल्या जातील. व्हीआयपी विश्रामगृहेही बांधण्यात आली आहेत. यात एक व्हीआयपी कक्षही आहे, जो खास पंतप्रधानांसाठी बांधण्यात आला आहे. दुसऱ्या मजल्यावर दोन मोठे हॉल तयार करण्यात आले आहेत. एक शिखर कक्षही बांधण्यात आला आहे. यासह, या मजल्यावर एक मोठा लाउंज क्षेत्र देखील आहे, ज्याचा वापर आवश्यक असल्यास शिखर कक्ष म्हणून केला जाऊ शकतो. तिसऱ्या आणि शेवटच्या मजल्यावर एक मोठा हॉल आहे. त्यात चार हजार लोक बसू शकतात. त्यामुळे खुले अॅम्फी थिएटर करण्यात आले असून, त्यात तीन हजार लोक बसू शकतील. अशा प्रकारे या सभागृहात एकावेळी सात हजार लोक बसू शकतात. भारत मंडपमच्या सर्वात वरच्या बाजूला ‘विंडो टू दिल्ली’ हे स्थळ बनवण्यात आले आहे. येथून कर्तव कर्तव्य पथ, राष्ट्रपती भवन आणि इंडिया गेट दिसते. या भव्य इमारतीमध्ये जिथे G20 शिखर परिषद आयोजित केली गेली आहे त्या जागी काश्मीर येथील कारागिरांनी हाताने बनविलेले गालिचे येथे घातलेले आहेत. बाहेरच्या जागी उत्तर प्रदेशातल्या भदोई येथील कारागिरांनी हाताने बनविलेले गालिचे टाकण्यात आले आहेत. एकूणच या इमारतीला भव्यदिव्य बनविण्यात कुठलीही कसर सोडलेली नाही. इथे एकावेळी पाच हजार वाहने उभी करता येतील इतका मोठा वाहनतळ देखील आहे यापैकी चार हजार वाहने भूमिगत पार्किंगमध्ये उभी करता येणार आहेत.

भारत मंडपम डिझाइन

भारत मंडपम इमारतीची स्थापत्य रचना “भारताच्या समृद्ध परंपरांमधून” प्रेरणा घेते, जे आधुनिक सुविधा आणि समकालीन जीवनमान स्वीकारताना देशाच्या वारशावर असलेल्या विश्वासाचे प्रतीक आहे.

इमारतीचा आकार शंखाच्या मोहक रूपाने प्रेरित आहे. कन्व्हेन्शन सेंटरच्या विविध भिंती आणि दर्शनी भाग भारताच्या पारंपारिक कला आणि संस्कृतीच्या विविध पैलूंचे गुंतागुंतीने चित्रण करतात. यामध्ये सौरऊर्जेचा वापर करण्याच्या भारताच्या वचनबद्धतेचे प्रतीक असलेली ‘सूर्य शक्ती’, ‘झिरो टू इस्रो’, अंतराळ संशोधनातील राष्ट्राच्या यशाचा उत्सव आणि विश्वाच्या मूलभूत घटकांचे प्रतिनिधित्व करणारी आकाश, वायु, अग्नी, जल (पाणी), पृथ्वी ही ‘पंच महाभूते’ यांचा समावेश आहे. याशिवाय, कन्व्हेन्शन सेंटर देशभरातील विविध क्षेत्रांतील चित्रे आणि आदिवासी कला प्रकारांनी सुशोभित केलेले आहे.