Star Symbol Bank Note : एखादी नोट खरी किंवा खोटी आहे हे ठरवताना अनेक प्रकारचे निकष लावले जातात. बऱ्याचदा नेहमीच्या निकषांपेक्षा वेगळी नोट हातात पडल्यानंतर तिच्या वैधतेबद्दल याबद्दल संभ्रम तयार होतात आणि मग त्यातून गोंधळ निर्माण होतो. गेल्या काही दिवसांपासून समाज माध्यमांवर 500 रुपयांच्या नोटेबाबत अफवा पसरल्या होत्या की सिरीयल नंबरच्या मध्यभागी स्टार (*) असलेल्या नोटा या बनावट आहेत. त्यानंतर अनेकांनी या नोटांच्या वैधतेबाबत प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले. परंतू आरबीआयने याबाबत सर्व शंका फेटाळून लावल्या आहेत. वंदे महाराष्ट्र (Vande Maharashtra) ला मिळालेल्या माहिती नुसार, जर तुम्हाला अशी बँक नोट मिळाली असेल, ज्यामध्ये सिरीयल नंबरच्या मध्यभागी स्टार असेल तर ही नोट देखील इतर नोटांप्रमाणे वैध आहे.
Star Symbol Bank Note : अफवांवर आऱबीआयचे उत्तर
समाज माध्यमांवर 500 रुपयांची नोटांबाबत काही अफवा पसरत होत्या. त्याबाबत आरबीआयने स्वतःच माहिती दिली की, सिरीयल नंबरच्या 100 नोटांच्या पॅकेटमध्ये खराब छपाईच्या नोटांच्या ऐवजी स्टार चिन्ह असलेल्या नोटा जारी केल्या जातात. हे स्टार चिन्ह नोटेच्या नंबरच्या आधी आणि सुरवातीच्या अक्षरांच्या मध्ये नमूद असते.
नोटेवरील स्टार चिन्हाचा अर्थ
रिझर्व्ह बँकेने स्पष्ट केले की स्टार चिन्ह असलेली बँक नोट ही इतर कायदेशीर निविदांसारखीच आहे. स्टार चिन्ह फक्त हे दर्शवते की ते बदललेल्या किंवा पुनर्मुद्रित केलेल्या नोटच्या जागी जारी केले गेले आहे. नोटांची छपाई सुलभ करण्यासाठी आणि खर्च कमी करण्यासाठी स्टार नोटचा ट्रेंड 2006 मध्ये सुरू झाला होता. यापूर्वी रिझव्‍‌र्ह बँक खराब झालेल्या छापील नोटा बदलून त्याच क्रमांकाच्या योग्य नोटा देत असे.
हे हा वाचा : महाराष्ट्रात तयार होत आहेत तब्बल 14 नवीन महामार्ग
नोटांची रचना कोण ठरवतो?
नवीन नोटेवर छापायची आकृती कोण ठरवते? यावर उत्तर देताना आरबीआयने सांगितले की, “आरबीआय कायद्याच्या कलम 25 नुसार, बँक नोटांची रचना, फॉर्म आणि मटेरिअल केंद्रीय बोर्डाने केलेल्या शिफारशींचा विचार केल्यानंतर केंद्र सरकारद्वारे मंजूर केले जाते.”
नवीन डिझाईन आणल्यावर जुन्या-डिझाइनच्या नोटांचे काय होते?
यावर स्पष्टीकरण देताना आरबीआयने स्पष्ट केले आहे की, “जुन्या आणि नवीन डिझाईनच्या दोन्ही नोटा सहसा काही काळासाठी एकत्रितपणे चलनात येतात. जुन्या डिझाईनच्या नोटा पुन्हा चलनात येण्यास अयोग्य झाल्यावर त्या हळूहळू चलनातून काढून टाकल्या जातात.”
बँकनोटांच्या वेगवेगळ्या मालिका छापण्याची गरज काय आहे याचे उत्तर देताना, आरबीआयने म्हटले की, “जगभरातील केंद्रीय बँका त्यांच्या बँक नोटांचे डिझाइन बदलतात आणि नवीन सुरक्षा वैशिष्ट्ये सादर करतात जेणेकरुन बनावट करणे कठीण होईल. भारत देखील हेच धोरण अवलंबतो.”