जन्म प्रमाणपत्रांसह नवजात मुलांसाठी आधार नोंदणी पुढील काही महिन्यांत सर्व राज्यांमध्ये उपलब्ध होण्याची श्यक्यता आहे. सध्या ही सुविधा देत असलेल्या 16 राज्यांत उपलब्ध आहे आणि येणाऱ्या काही महिन्यात ती संपूर्ण भारतभर उपलब्ध होईल असे सरकारी सूत्रांनी सांगितले.
Aadhar Linked Birth Certificate: सध्या 16 राज्यांमध्ये
सध्या 16 राज्यांमध्ये आधार लिंक्ड जन्म नोंदणी (Aadhar Linked Birth Certificate) आहे. ही प्रक्रिया एक वर्षापूर्वी सुरू झाली होती, कालांतराने विविध राज्ये जोडली गेली. उर्वरित राज्यांमध्ये काम सुरू आहे आणि भारतीय विशिष्ट ओळख प्राधिकरण (UIDAI) – आधार क्रमांक जारी करणारी सरकारी संस्था – अशी अपेक्षा करते की पुढील काही महिन्यांत सर्व राज्ये ही सुविधा देऊ शकतील, ज्यामुळे नवीन पालकांना अधिक सुविधा मिळेल.
5 वर्षांपर्यंतच्या मुलांसाठी, कोणतेही बायोमेट्रिक्स कॅप्चर केले जात नाहीत. त्यांच्या UID वर लोकसंख्याशास्त्रीय माहिती आणि त्यांच्या पालकांच्या UID शी जोडलेल्या चेहऱ्याच्या छायाचित्राच्या आधारे प्रक्रिया केली जाते. म्हणून, मूल 5 आणि 15 वर्षांचे झाल्यावर बायोमेट्रिक अपडेट (दहा बोटे, बुबुळ आणि चेहर्याचा फोटो) आवश्यक आहे.
आज 1,000 हून अधिक राज्य आणि केंद्र सरकारच्या योजना लाभार्थ्यांची ओळख आणि प्रमाणीकरण, लाभांचे हस्तांतरण आणि डी-डुप्लिकेशन सुनिश्चित करण्यासाठी आधारचा फायदा घेतात. यापैकी, जवळपास 650 योजना राज्य सरकारांच्या आहेत आणि 315 केंद्र सरकार चालवल्या जाणार्‍या योजना आहेत – त्या सर्व आधार इकोसिस्टम आणि त्याचे बायोमेट्रिक प्रमाणीकरण वापरतात.
सध्याचा ‘आधार’ डेटा
आतापर्यंत 134 कोटी आधार कार्ड जारी करण्यात आले आहेत. गेल्या वर्षी, या 12-अंकी बायोमेट्रिक आयडेंटिफायरसाठी अपडेट्स आणि नावनोंदणी जवळपास 20 कोटींची झाली. यापैकी 4 कोटी नवीन नावनोंदणी होते, ज्यामध्ये नवजात बालके आणि 18 वर्षांपर्यंतच्या मुलांचा समावेश आहे. फक्त 30 लाख नवीन प्रौढ नोंदणीशी संबंधित होते.
सुत्रांनी सांगितले की आता जन्माच्या वेळी जन्म प्रमाणपत्रासह आधार जारी केला जाईल याची खात्री करणे हे उद्दिष्ट आहे. UIDAI याबाबत भारताच्या रजिस्ट्रार जनरलसोबत काम करत आहे. प्रक्रियेसाठी जन्म नोंदणीची संगणकीकृत प्रणाली आवश्यक आहे आणि ज्या राज्यांमध्ये संपूर्ण संगणकीकरण झाले आहे ते ऑनबोर्ड केले गेले आहेत.
Aadhar Linked Birth Certificate: नोंदणीची पद्धत
सूत्रांनी सांगितले की, 16 राज्यांमध्ये जेव्हाही जन्म प्रमाणपत्र जारी केले जाते तेव्हा UIDAI प्रणालीला एक संदेश दिला जातो, त्यानंतर नावनोंदणी आयडी क्रमांक तयार केला जातो. मुलाचा फोटो आणि पत्ता यासारखे तपशील प्रणालीमध्ये कॅप्चर होताच आधार तयार केला जातो. जन्म निबंधक, अनेक प्रकरणांमध्ये, आधार नोंदणी एजंट देखील आहेत, त्यामुळे ते आधार नोंदणी करण्यास सक्षम असतील, सूत्रांनी सांगितले.